Democracy Masa hte Karai Kasang A Mungdan

Ka ai- Dr Kha Lum
May 1, 2010

Democracy masa a npawt nhpang essence gaw by the people, of the people , for the people ngu ai mung shawa masha e ra lata nna, mung shawa masha nan shang lawm let mung shawa masha a matu mai kaja lam jawm galaw sa wa ai mung masa ladat rai nga ai. Ndai hpe moi Madu Yesu garai n shangai yang Athens mare e Spartan masha ni shanhte mare mungdan city state hpe up hkang ai mare kongsi hta salang ni hte ramma ni gayau gaya ra lata bang nna jawm myit mang hpaji jaw let mare mungdan hpe up hkang woi awn hapng wa ai shani kaw na democracy masa ngu ai nga wa ai lam mungkan labau hta mu hti lu ga ai. Dai massa kaja htap htuk nga ai hpe mu mada ai majw sinna mungdan ni hta gumrawng gumtsa up hkang masa hpe jai lang wa ai shaloi kadai mung kade a ginra hta hkan nna htap htuk ai hku Democracy masa amyu myu hpe jai lang wa ai lam mu lu ai. Democracy masa hta masha law ai malawng maga na myit ra majority vote hpe yawng jawm hkap la hkan sa ra ai. Masha n law ai mayen maga na minority ni mung tinang a myuit ra lam hpe n dut n dang tang madun lu ai rai nna shanhte a tang madun ai hpe kuga masha ni jawm hkungga ya ra ai.
Democracy masa gaw myit kung hpan nna machye machyang law ai mung masha hte ningbaw ningla ni myit san seng ai hku jai lang nna woi awn sa wa yang grai htap htup ai rai tim, machye machyang n law ai mung masha ni hte tara n lang ai mungdan ningbaw ningla ni a lata e du yang grai tsawm htap ai democracy masa hpe manai kau mai nga ai. Byin wa chye ai lam n kau mi hpe tsun ga nga yang:

(1) Ra lata jaw na ahkang nga ai masha hpe asak 18 ning a lahta de na ni hpe sha lata masat nna ra lata meh vote bang shangun na. Asak 18 ning a lawu de na ni hpe gaw myit garai nkung ai ngu ngam da na. Dai hta n ga, sasana magam gun( pastors, preachers, evangelists) ni, hpunngyi ni, yahkau num ni(monks and nuns), mana ai ni(insane people), bawng dung htawng rawng ai ni(tinang mehh n bang shangun mayu aini hpe mara amyu myu tam nna htawng de gan rin bang da ai lam) ndai zawn re ai ni hpe mung ra lata bang na ahkang n jaw yang masha tswm ra yawm mat na rai nga ai.

(2) Ra lata meh mai bng ai ni kaw na mung full membership, hal mebership ngu garan nna madat lawm mai ai, lata sharawt mai ai, ngu amyu myu naw mai shayak nga ai.

(3) Matsan ai masha ni hte n chye n chang ai nam kahtawng na masha ni( gara mungdan hta mung matsan masha hte n chye n chyang ai masha grau law ai)hpe ra lata meh bang ten garai n du yang, ja gumhpraw, hpun nba, kmhpaw kumhpa garan ya nna tinang maga de meh bang na matu jinghku hkan hku la mai ai. Nkau mi kumhpa sha la sha kau nna kumhpa jaw ai wa hpe meh n jaw ai mung nga chye ai. Nkau mi rai jang gaw, tinang a jinghku jing-yu sai daw sai chyen ni hpe tinang maga de kaja tim n kaja tim meh jawm jaw na matu hkan tsun da chye ai. Kalang lang jahkrit shama nna mung ga sadi hkan la chye ai.

(4) Ding ding man man mi ra lata la tim, teng man ai hpe mu mada aimasha hte, tsan tsan de mu mada ai masha gaw galoi mung n law ai majaw kaja dik hpe yu shalai kau nna nau n hkrak ai hpe ra lata meh jawm jaw lata sharawt kau nna, hpang de gaja wa tatut galaw yang n mai byin ai lam rai taw nga ai hpe chye ai shaloi gaw grai hpang hkrat nna sum kaba hkrum chye ai. N chye n chyang ai ni hpe kade ang lang dan tim n chye na hkraw, myit n hkawn hkraw ai majw jaw ai hpe njaw ai ngu mu, n jaw aihpe jaw ai ngu mu mada nna lata sharawt shutkau, dawdan shut kau ri chye nga ai. Ga shadawn Copernicus hpe dai prat na ningbaw ningla ni shut ai ngu sat kau ai hpang ya gaw Copernicus tsun ai ga teng ai hpe mu lu ai shaloi gaw hpang hkrat mat sai.

(5) Teng man ai gaw meh law ai hte nau n seng ai. Ga shadawn: Sawn hpan langai mi hpe jawng ma marai 10 hta yang marai 8 a mahtai bung nna marai 2 a mahtai gaw kaga mahtai pru ai ngu ga. Rai tim marai 2 a mahtai mahtang jaw ai rai chye ai. Shing n rai jawngma ni a mahtai gara mung n jaw ai mung mai byin ai. Sarama langai sha teng man nna jaw ai mahtai hpe chye ai mung mai byin ai. Kaman 10 pawng yang kade lu na kun?

(6) Shinggyim masha gaw teng man ai hpe chye tim tinang a kan wang myit nau kaba ai majaw tsan tsan de na hte ya jang na tinang a matu akyu hpe myit mada let, tengman ai hte jaw ai hpe chye ninglen n teng man nna n jaw ai maga ra lata meh bang chye nga ai.

(7) Kalang lang jaw ai hpe teng man ai shadu kau nna n chye ginhka ai majaw ra lata meh bang shut kau chye nga ai. Ga shadawn: NGO project manager langai mi a gumhpraw jai kahpan financial statement hpe yu yang project proposal hte maren hkrak hkrak rai nga ai, vaoucher ni mung hkum hkum tsup tsup rai nga ai. Gumhpraw jahpan hti hkum ni pawng ai mung jaw nga ai. Gumhpraw ngam mung jaw nga ai. Lata e ngam ai gumhpraw cash in hand mung hkrak nga ai(kaga masha a gumhpraw gan hkoi nna sa madun dan ai), Gumhpraw dum na gumhprw ngam(Bank balance) mung jaw nga ai(manang ni a gumhpraw atu hte hkoi nna gan bang da ai). Rai tim dai jahpan n teng ai jahpan rai chye ai. Kadai n mu mad ai hku mayun shaw sah kau nna shi a nta gap la chye nga ai. Dai majaw English masha ni gaw honesty is the best policy nga nna tsun ma ai.

(8) Hkum tsup ra n rawng ai tara laika n nga ai majaw tara laika hta garai n ka shalawm lu ailam amyu myu hku nna mung democracy masa hpe manai makai di nna tinang ra ai mahtai hpe tara shang lu la hkra galaw la mai nga ai.

Ya ten hta Myen mung up ai ni hte mung up ahkang lu la na matu shakut nga ai uhpung ni yawng gaw democracy masa de sa wa nga ga ai nga nna tsun nga ga ai. Gara hpan democracy masa gaw anhte mung masha ni a matu htap htuk na kun? ngu ai gaw mung shawa masha ni jawm myit daw dan lata la na lit nga ai.

Hkristan sasana bungli hte nawku hpung ni hta mung, Karai Kasang a Wenyi gaw kam sham ai sape hpung masha shagu hta amu galaw lu ai,wenyi shadut lu ai(inspiration)hte Karai Kasang kaw na shing ran madun dan ai hkam la lu ai (revelation) ngu kam sham ai majaw hpung kongsi zuphpawng ni hta democracy ra lata ladat masa hpe dam lada jai lang nga ga ai. Dai hta jan wa jaang gaw, anhte a hpung sara hpe anhte bau da ai, anhte jaw lata da ai, dai majaw anhte a matu anhte ra ai hu woi awn ra ai ngu ai de du wa chye nga ai.

Karai Kasang amungdan shing n rai sumsing lamu mungdan gaw democracy mungdan n rai. Mung chying sha ni a gumsan mungdan Republic n rai. United States n rai. Munghpawm mungdan Union n rai. Hkawhkam mungdan kingdom rai nga ai. Karai kKasang a mungdan hta hkawhkam nga ai. Karai Kasang nan hkawhkam ni a Hkawhkam rai nga ai.. Angelic hosts Hpyen dap nga ai. Mung masha ni nga ai. Dat kasa ni nga ai. Lamu ga jarit terrotory nga ai. Tara upadi supreme Law nga ai. Tara jeyang ai lam judgement court nga ai. Jeyang hkrum ai ni a matu htawng condemned cell ngarai mung nga ai. Nsin htawng hkyuk htawng bottomless pit nga ai. Nga yawng nga pra hpe hpan da ai shaloi sumsing lamu hta bawng ban ai lam nga ai. Shinggyim masha hoe hoan da ai shaloi anhte a hkrang bung sumla hte maren hpan da ga ngu nna sumsing lamu kongsi heavenly council e bawng jahkrup ma ai.

Rai tim, yubak masha ni ra lata meh jawm bang nna HKye la Madu hpe san da ai n rai. Yu bak ngarai de sa na shinggyim masha ni jawm myit hkrum nna Madu Yesu hpe dinghta aga de saw shaga la ai n rai. Madu Yesu du yang, dai mung hpe up ai Herod hkaw hkam mung n ra ai majaw Egutu de hprawng shingbyi hkawm ra ai(ya na refugee ngu ai baw rai nga ai). Shangai na shara nta madu tai na kadai n kam hkap la ma ai. Dik shale nna ma Yesu hpe bai kaba na matu Yosep pyi kawa n kam tai ai. Shi a buga de wa yang Nazareth mare masha ni n kap la ma ai. Shi a nta na kanau ni pyi n kam sham ma ai. Dai ten na Yuda nawku htung ningbaw ningla ni shi hpe mara tam nna hpang jahtum Roma asuya a tara rung de mung masa mara pukma hte wudang hta jen sat kau shangun ma ai. Ndai hpe yu yang demovcracy masa hku du sa ai n rai nga ai. Karai Kasang a mungdan hta myihtoi ni, hpung up ni, tara hkaw sara ni, hpungtau ni, hpung ningbaw ni nga nga ma ai. Karai Kasang san da ai n rai yang jahten sharun ai ni sha tai na rai nga ai. Karai Kasang a mungdan hta lawu lahta up hkang masa vertical heirarchy hpe dan dan leng leng mu lu ai. Chyawm tari kaw Kawa Karai Kasang, Kasha Karai Kasang, Chyoi Pra ai Wenyi Karai Kasang masum rai tim langai Triune God (Holy Trinity)nga ai. Dai npu e kasa ni, sara ni pang hte pang nga ai. Hkristu up ai mungdan hta janmau amyu 5 hpe ginmgdan ai hta hkan nna shagrau na lam tsun da ai. Mare 10 up ai aya, mare 5 hpe up ai aya, ngu nna tsun da ai. Hpa jan mau mung n gup, hpa mare mung n up ai ni mung nga nga na rai nga ai. Ndai ni yawng gaw democracy ra lat poi shang na n rai. Karai Kasang a mungdan hta galaw hkawm sa sahmu shamawt ai lam yawng hte gaw for God and for His glory Karai Kasang a hpug shingkang dan dawng na matu hte Karai Kasang myit dik lam a matu sha rai nga ai. Karai Kasang tawn da ya ai supreme spiritual Law chyahtum chyalai wenyi tara hte up ai npu e nnga nga na rai nga ai.

Myanmar mungdan hta Karai Kasang ra sharawng ai democracy up hkang masa teng tup byin pru wa u ga. Sumsing lamu hta Karai Kasang myit dik nga ai hte maren Myanmar mungdan hta mung dik wa ru ga.