Ka Ai- Sumlut Ban Roi
Germany mungdan hta, shanhte a German ga hpe grai manu shadan ma ai. German du ai masha yawng gaw, (German Language course) hpe n sharin n mai, n law htum shata 6 gaw sharin la ra ai. Scholarship hte jawng sa lung ai ni mung dai hte maren re. Asuya hte seng ai rung ma hkra kaw mung, German ga hpe sha ga ra ai. English ga sa ga jang myi-man n tsawm ai sha, nau mung n kam galaw ya ai. Maigan masha langai gaw, German ga hpe n kung n kang shaga tim, grai chye na ya ma ai hte gai mung a rawng la ma ai. Tsi-rung sa yang grau sai...tsi Sara wun ni tim, English ga n ga ai sha, German ga chyu ga ma ai. English ga gaw chye tim, shan hte a matu (use to) n byin ai hku re. Dai majaw, anhte maigan masha yawng mung, German ga hpe shakut nna, ga ra ai hku re.
Ngai, ndai German mungdan 2008 hta, nye kasha shadang sha alat hpe shangai la lu ai. Ma shangai ai ten hta an a makau, makyin jinghku kadai n nga, garum shingtau na mung n nga, nye Sara wa hte ngai hkrai sha…..Edin sun kata na Adam yan Ewa zawn rai. Dai shaloi… an gaw, German ga mung nau n chye, mahkrum madup mung n nga rai…grai myit kaji lai wa sai re. Raitim, tsi rung kaw du ai hte, tsi rung na Sarawun, Sarama ni wa grai myit kaja ai hte akaw alaw sha nga, hkap shaga la ma ai. Ma shangai ngut ai hpang raitim, Sarawun ni marai mali manga daram, nye gawk kaw sa wa ma nna, ‘‘Hello Frau Roi........Gratuliere‘‘ ngu nna langai hpang langai, alum ala hkap shakram la ma ai. Ma shangai da ai machyi hkang pyi she a kajawng sha mai mat ai zawn nga, nye myit masin hta grai pyaw mat ai re. Gratuliere ngu ai lachyum gaw Congratulations ngu ai re. Frau ngu ai hpe gaw, num sha ni a familyname hte yep rai lang ma ai. Hkungga lara ai hte shaga ai lachyum re. Missis, Lady, Madam, Woman, Wife nga nna, amyu myu lachyum lu ai.
Ndai mungdan na Health Insurance System kaja ai lam gaw, kaga mungdan hta grai hkrak ai lam mu lu ai. Ngai ma shangai ten tsi-rung kaw bat mi da-ram nga ai. Nye kasha gaw bat 3 daram nga kau ra mat ai, hpa majaw nga yang loi jau nna, shangai mat ai majaw kanu hte n tawn ai sha Ma special gawk kaw laksan tawn ra mat ai. Shi hpe sarama ni she atsawm yu lajang nna, ngai kanu pyi ahkying hte she sa yu ra mat re. Dai shaloi, an nu lahkawng a lani mi hkrat ang ai gumhraw gaw, Euro 700 jan rai na re. Tsi-rung rawng ai shaloi na hkrat ang ai gumhpraw yawng hpe sawn yu yang Euro Mun mi jan gaw hkrat na shadu ai. Myen gumhpraw hte sawn ga nga jang, Sen lahkawng tsa jan gaw ang na re. Nye myit hta, tsi-rung yu ai shani gaw, kachyi kajaw gaw jaw ra na n hten, ngu na myit nga yang, Laika pa lahkawng sha sa jaw dat ma ai. Dai laika pa gaw Tsi-rung lung da ai recommendation laika pa hte tsi-rung kaw na yu ai shani na laika pa sha rai taw nga ai, kaga hpa gumhpraw mung n jaw ra ai. Health Insurance company kaw na hkrat ang ai gumhpraw yawng hpe lit la kau ya ai hku re. Ma hpe lani mi hta chyu kade jaw ra na, gara hku care galaw na hpe sha, a tsawm shari ya dat ma ai. Ndai ram hkrak ai ndai Mungdan hta sa nga lu ai gaw, Karai Kasang a laksan shaman chyeju nan rai sai law.
Health Insurance Company ni hpe mung Mundan Asuya ni grai garum la ai. German Mung chying sha ni yawng hpe Insurance jaw da nna, machyi makaw hkrum wa ten hta mung n tsang ra ai sha 100% covered byin ai. Health care system hpe Asuya ni hku nna, 77% government-funded rai nna, 23% hpe sha privately funded re. Dai kaw e, sahte ni, a mu kaw lahka law law lu ai ni a matu gaw laksan Insuranc mai galaw da ai. Ga shadawn, A wa a matu, myi a matu, lagaw lata a matu hte kaga ni law law a matu, naw mai galaw da ai re.
Salum kata na hkamsha lam
German mungdan hta, maiga amyu ni law law nga tim, amyu n ging hka, diplu dipsha ai lam n nga, myi-man n lata, kadai tim masha langai a ram ging ai ahkaw ahkang ( Human Right) gaw hpring hka lu ai mungdan re. Tinang gaw maigan masha raitim, nga sat nga sa madang gaw German mung masha ni hte maren re. Ndai mungdan hta nga ai masha yawng gaw, sahte byin na matu yak tim, hkru hkru kat kat, lu lu, lu sha, nguipyaw let, rap ra let lu nga lu ai madang gaw, kadai mung hkam sha lu ai hku re. Chyum laika hta ka da ai ‚ ‘‘Sungsing Mungdan du magang wa ra ai .....‘‘ ngu ai gaw, n dai mi she rai sam sai kun.... ngu kalang lang hkam sha ai zawn nga nngai oi...! Tsun she tsun taw tim, nye Kanu Mungdan gaw ndai hta grau pyaw ai wa i....! Kalang lang, ti-nang a Kanu mung hpe dum ai myit ni wa, hpa hte mung shadawn n lu hkra nan le.... Ndai zawn nga hkam sha ai lam gaw, ngai langai sha rai na n shadu ai, Maigan kaw nga hkawm nga ai Wunpawng sha ni yawng mung, ndai (Feeling) hpe hkam sha nga na re hpe hkam ai.
Dum gaw she dum law....., marit mung she marit law….. Raitim, mayak manghkang, masa ni a majaw, gan kau da ra mat ai wa….maroi n ni na zawn hkam sha la n ngai oi...! Pyaw ngawn dik ai nye Kanu mung kaw makyin jinghku ni hte rau n lu nga ai gaw…..hpa majaw rai ta….! Gadai wa pat shingdang da a ta…! A tem du ai shani gaw, lawan dik ai hku bai wa na re yaw…..Salum kata na Kanu mungdan e……...!
Yawng hpe hkungga tsawra let,
Sumlut Ban Roi
Germany
No comments:
Post a Comment